Η πελματιαία περιτονία (plantar fascia) είναι μια πυκνή ινώδης ταινία συνεκτικού ιστού που ξεκινά από την πτέρνα και εκτείνεται έως και κάτω απο τις κεφαλές των πέντε μεταταρσίων, εκεί δηλαδή που αρχίζουν τα δάκτυλα. Η πελματιαία απονεύρωση είναι το κεντρικό τμήμα της πελματιαίας περιτονίας και βρίσκεται μόνιμα υπό τάση ώστε να διατηρεί την «αψίδα» του ποδιού (την λεγόμενη ποδική καμάρα – medial arch) με τον ίδιο τρόπο που η τεντωμένη χορδή διατηρεί την καμπύλη ενός τόξου. Εάν η ταινία είναι κοντή/σφιχτή τότε έχουμε υψηλή καμάρα (κοιλοποδία – pes cavus) ενώ εάν έχουμε χαλαρότητα της ταινίας σχηματίζεται χαμηλή καμάρα (πλατυποδία – pes planus / flatfoot deformity / flat feet).
Η πελματιαία απονευρωσίτιδα (plantar fasciitis) είναι μια επώδυνος φλεγμονώδης κατάσταση που κατατάσσεται στα σύνδρομα υπερχρήσης (overuse syndromes). Είναι μια από τις πιο κοινές αιτίες πόνου στην περιοχή της πτέρνας. Η φλεγμονή εμφανίζεται στο σημείο που εκφύεται η πελματιαία απονεύρωση από το οστό της πτέρνας και τα συνηθέστερα αίτια της είναι :
- ορθοστασία, έντονη καταπόνηση και γενικά αυξημένα φορτία με παπούτσια που δεν υποστηρίζουν επαρκώς την ποδική καμάρα
- ποδική κάμαρα υπερβολικά υψηλή (κοιλοποδία) ή χαμηλή (πλατυποδία)
- σφικτοί μύες στη γαστροκνημία
- παχυσαρκία
- σακχαρώδης διαβήτης
- τραυματισμός
Είναι μια από τις πιο κοινές αιτίες πόνου στην περιοχή της πτέρνας. Το 10% του πληθυσμού, τουλάχιστον μια φορά και κατά την διάρκεια της ζωής θα παρουσιάσει το πρόβλημα, με διαφορετική σοβαρότητα. Οι γυναίκες προσβάλλονται σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άντρες, ενώ η ηλικία που συνηθέστερα εμφανίζεται το πρόβλημα στον κοινό πληθυσμό είναι μεταξύ των 40 και 60 ετών. Άτομα υπέρβαρα, γυναίκες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και όσοι φορούν παπούτσια φθαρμένα και με ανεπαρκή υποστήριξη είναι σε αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν πελματιαία απονευρωσίτιδα.
Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις διαπιστώνουμε σε ακτινολογικό έλεγχο μια οστέινη ανάπτυξη στο κάτω μέρος της οστού της πτέρνας, τη λεγόμενη “άκανθα” (καθώς στην ακτινογραφία φαίνεται σαν μυτερό αγκάθι). Η άκανθα είναι οστεόφυτο, αποτέλεσμα υποτροπιάζουσας φλεγμονής της πελματιαίας απονεύρωσης: στην περιοχή της χρονίζουσας φλεγμονής σχηματίζεται ουλωδης ιστός στον οποίο εν τέλει εναποτίθενται <άλατα>. Οι ασβεστώσεις αυτές σταδιακά οστεοποιούνται πλήρως. Το αξιοσημείωτο είναι ότι αυτός ο – συχνά πολυετής – κύκλος της υποτροπιάζουσας φλεγμονής σε πολλές περιπτώσεις δεν έχει γίνει καν αντιληπτός από τον ασθενή, ο οποίος εκπλήσσεται με το ακτινολογικό εύρημα. Η ύπαρξη της άκανθας προκαλεί ερεθισμό στην γύρω περιοχή του ποδιού με αποτέλεσμα τον έντονο τοπικό πόνο κατά την όρθια στάση, την βάδιση και φυσικά το τρέξιμο.
Στους αθλητές το πρόβλημα της πελματιαίας απονευρωσίτιδας εμφανίζεται κυρίως σε αθλήματα με έμφαση σε άλματα και sprint, αλλά και σε δρομείς μεγάλων αποστάσεων και χορευτές. Η πελματιαία απονευρωσίτιδα εμφανίζεται συχνότερα όσο η ηλικία του αθλητού αυξάνεται ενώ η καταπόνηση σε κακής ποιότητας οδόστρωμα, η πλημμελής προπόνηση και διατροφή, η έλλειψη προθέρμανσης και αποθεραπείας ειναι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα προβλημάτων με την απονεύρωση.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Τα συμπτώματα με τα οποία εμφανίζεται η πελματιαία απονευρωσίτιδα είναι πόνος κάτω από την πτέρνα (σε αντίθεση με τον πόνο πίσω από την πτέρνα ο οποίος συνήθως οφείλεται σε φλεγμονή της κατάφυσης του Αχίλλειου). Ο πόνος εντοπίζεται είτε κεντρικά είτε, συχνότερα, προς την εσωτερική πλευρά του οστού της πτέρνας.
Ειδικά στα πρώτα πρωινά βήματα ο πόνος είναι εντονότερος και ο ασθενής δυσκολεύεται να πατήσει στο έδαφος. Όταν το πόδι ζεσταθεί ο πόνος υποχωρεί αισθητά. Εάν ο ασθενής συνεχίζει της δραστηριότητες του παρά το γεγονός ότι πονάει ή αφεθεί χωρίς θεραπεία, ο πόνος θα χειροτερεύσει. Ο λόγος είναι ότι στην φλεγμαίνουσα περιοχή δημιουργούνται μικρορήξεις στις ίνες της απονεύρωσης.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η θεραπεία συνίσταται σε ανάπαυση και διακοπή αθλητικής δραστηριότητας μέχρι να ελεγχθεί η φλεγμονή και ο πόνος. Ο γιατρός θα δώσει αντιφλεγμονώδη αγωγή είτε με χάπια είτε με τοπική έγχυση στην περιοχή της έκφυσης. Επίσης, η παγοθεραπεία και οι διατάσεις βοηθούν ώστε να μειώσουμε τον πόνο και την φλεγμονή. Η χρήση υποπτερνίου μπορεί να μειώσει την τοπική πίεση στο σημείο της φλεγμονής – κάποιες φορές μπορεί όμως να υπάρξει επιδείνωση με την χρήση του. Επίσης χρήσιμος είναι ένας νάρθηκας που τον φοράει ο ασθενής την νύκτα (night splint) ωστε να διατηρει μια ήπια διάταση στην απονεύρωση, εμποδίζοντας την βράχυνση της κατά την διάρκεια του ύπνου.
Η φυσικοθεραπευτική αγωγή συνίσταται στην εφαρμογή τεχνικών διάτασης και manual mobilisation με σκοπό την μείωση της τάσης στην απονεύρωση και στους μύες της γαστροκνημίας, στην εφαρμογή ειδικης περιδεσης (taping) ώστε να υποστηριχθεί η απονεύρωση και η εφαρμογή της λεγόμενης shock wave therapy (κρουστικός υπέρηχος).
Περίπου το 90% των ασθενών που αντιμετωπίζονται συντηρητικά θεραπεύονται εφόσον έχουν και την απαιτούμενη υπομονή μετά από διάρκεια θεραπείας 2-3 μηνών τουλάχιστον. Σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει βελτίωση με την συντηρητική αγωγή και τα συμπτώματα υποτροπιάζουν καταφεύγουμε, σαν τελευταία λύση, στην χειρουργική θεραπεία, κατά την οποία γίνεται μερική διατομή / αποσυμπίεση της πελματιαίας απονεύρωσης στην έκφυσή της.
Πηγή: athloclinic.gr/